Odyseja Umysłu

34. Finał Ogólnopolski Odysei Umysłu

Kreatywność, współpraca i rozwiązywanie problemów to współcześnie jedne z najważniejszych kompetencji. Młodzi uczestnicy międzynarodowego programu edukacyjnego Odyseja Umysłu uczą się, jak je rozwijać. Rozwiązują złożone zadania, wykorzystują wiedzę szkolną w praktyce i działają zespołowo. Ponad 2,5 tysiąca uczniów i studentów z całej Polski bierze udział w tegorocznej, 34-tej edycji programu. Teraz blisko 300 drużyn wyłonionych wcześniej podczas 10 Finałów Regionalnych weźmie udział w ogólnokrajowym konkursie w Gdyni. Kolejny raz swoje podwoje dla miłośników twórczego myślenia otworzy Pomorski Park Naukowo-Technologiczny. Najlepsze zespoły będą mogły zaprezentować się podczas Finałów Światowych Odysei Umysłu w Stanach Zjednoczonych.

Nauka twórczego myślenia – czy jest możliwa?

Odyseusze co roku udowadniają, że kreatywności można się nauczyć. Odyseja Umysłu to międzynarodowy projekt edukacyjny, którego celem od ponad 40 lat jest rozwijanie u dzieci i młodzieży szeregu kompetencji kluczowych, m.in. kreatywnego i krytycznego myślenia, inicjatywy i innowacyjności, rozwiązywania problemów, uważności, empatii i kooperacji. W Polsce program obecny jest niewiele krócej. W tym roku ma miejsce jego 34. edycja. Uczestnicy co roku tworzą rozwiązania interdyscyplinarnych zadań, wykorzystując w praktyce wiedzę zdobytą w szkole, dając wyraz swojej pomysłowości w ramach określonych ograniczeń czasowych, budżetowych i regulaminowych. Efektem kilkumiesięcznej pracy są barwne spektakle z autorską scenografią, nowatorskie modele pojazdów i urządzeń oraz wytrzymałe konstrukcje, zdolne utrzymać duże obciążenia.

Program realizowany jest w szkołach i innych placówkach oświatowych w trakcie roku szkolnego w formie zajęć, prowadzonych przez przeszkolonych trenerów. Zwieńczeniem pracy jest udział w konkursie, podczas którego 5-7-osobowe drużyny prezentują przygotowane rozwiązania przed widzami oraz jurorami. – Odyseja Umysłu to inicjatywa, w której liczą się twórcze pomysły, umiejętność zastosowania wiedzy w praktyce, współpraca i zaradność. Co ważne – to też przestrzeń, w której każdy może odkryć swój talent i pasję oraz marzyć, myśleć i tworzyć po swojemu – mówi Magdalena Datta, prezeska fundacji Odyssey of the Mind Polska.

Zróżnicowanie źródłem drużynowego sukcesu

Wśród kluczowych założeń programu znajduje się nauka poprzez doświadczenia i praktykę w toku pracy zespołowej. Każda drużyna samodzielnie definiuje swoje zainteresowania oraz mocne strony. Na tej podstawie dokonuje wyboru jednego z pięciu zadań konkursowych, nazywanych Problemami. Następnie zespół poświęca kilka miesięcy na stworzenie rozwiązania, by finalnie zaprezentować efekty pracy na konkursie przed sędziami – w formie kilku minutowego występu na scenie. Każda z drużyn otrzymuje zindywidualizowaną informację zwrotną w formie szczegółowej punktacji oraz opisu mocnych stron opracowanego rozwiązania.

Oprócz zadania o charakterze długoterminowym (projektowym), uczestnicy rozwiązują także Problem Spontaniczny. To zadanie-niespodzianka, które zespoły poznają dopiero na konkursie. Wymagają one opracowania rozwiązania „na zawołanie”, w krótkim czasie. Za każdym razem zadanie jest inne – czasem wymagane jest udzielenie twórczej odpowiedzi na zadane pytanie, czasem zbudowanie konstrukcji z dostępnych materiałów lub wykonanie zadania przy ich użyciu.

Współzawodnictwo? Owszem, ale w duchu integracji

Odyseja Umysłu to nie tylko drużynowa rywalizacja w opracowywaniu twórczych rozwiązań. Konkurs to jedynie swoista klamra edukacyjnego procesu. Współzawodnictwo przebiega w duchu przyjaźni, integracji i dzielenia się pozytywnymi emocjami z innymi drużynami. Finał to okazja do nawiązania nowych znajomości, nierzadko z ludźmi z drugiego końca Polski, dzielenia się zainteresowaniami czy wspólnego spędzenia czasu. By wspierać uczestników w nawiązywaniu kontaktów, zespoły łączone są w Drużyny Kumpelskie, które nie rywalizują bezpośrednio ze sobą, za to wspólnie spędzają czas i kibicują sobie nawzajem. Wydarzeniu towarzyszy też szereg dodatkowych atrakcji, w tym wieczór rekreacyjno-integracyjny. 

Niezwykle ważnym elementem pracy w ramach Odysei Umysłu jest docenianie wysiłków uczestników. Temu służy wspomniana personalizowana ocena rozwiązania, jak również uroczysta forma ceremonii ogłoszenia wyników. W takim duchu szkoleni są trenerzy – opiekunowie drużyn, a także sędziowie, którzy doceniają rozwiązania młodych uczestników. – Stworzenie atmosfery sprzyjającej wyciąganiu konstruktywnych wniosków z pracy i pozytywnym emocjom jest znacznie ważniejsze, niż konkursowa rywalizacja. Naszą intencją jest pokazanie uczestnikom, że nauka może być samonagradzającą aktywnością – procesem, który jest źródłem satysfakcji i drogą do odkrywania siebie oraz innych – puentuje Magdalena Datta, prezeska fundacji Odyssey of the Mind Polska.

Wstęp na Finał Ogólnopolski Odysei Umysłu jest wolny. Organizatorzy zapraszają wszystkie osoby zainteresowane nowoczesnymi formami edukacji, uczniów, rodziców i nauczycieli.

Współorganizatorem wydarzenia jest Miasto Gdynia, jego Partnerem Strategicznym – Immergas Polska, a gospodarzami Finału: Pomorski Park Naukowo-Technologicznego oraz Polsat Plus Arena Gdynia.

***

STRESZCZENIA TEGOROCZNYCH ZADAŃ 

Problem 1: Wymyślny wyścig

W tworzeniu innowacji – podobnie jak w sporcie czy podróżowaniu – droga jest ważniejsza niż cel. Zespół ma za zadanie zaprojektować i zbudować pojazd terenowy, w którym przynajmniej jeden odgrywany przez zawodnika Rajdowiec wystartuje w wyścigu o jakąś niezwykłą nagrodę. Zmagania obejmą po kolei trzy ekscytujące etapy. Za każdym razem wehikuł wraz z kierowcą musi dotrzeć do innego miejsca docelowego – pokonując na trasie inną punktowaną przeszkodę. Dwie z nich drużyna wybierze z podanej listy, a jedną wymyśli sama. Przebieg rajdu relacjonować będzie jego Gospodarz-Sprawozdawca. Na koniec uczestnicy wyścigu uświadomią sobie, że niezwykła nagroda wcale nie jest taka niezwykła, a cenniejsze od niej okazuje się samo uczestnictwo w przygodzie.
 

Problem 2: Zwierzątko-robociątko

Jak uważacie, czy w roli przyjaznego, domowego pupila mogłaby sprawdzić się… maszyna? Zobaczymy, gdy drużyna skonstruuje zwierzątko-robociątko – czyli oryginalne, „zwierzopodobne” urządzenie, które działa ku uciesze innych. Podczas fabularnego przedstawienia wykona ono trzy różne sztuczki, którymi rozweseli przynajmniej dwie różne postacie. W pewnym momencie mechaniczny zwierzak zaginie, a później zostanie odnaleziony w bardzo niezwykłym miejscu przez kogoś, komu wcześniej poprawił humor. W inscenizacji zabrzmi też muzyka wykonywana na żywo, pojawi się zaskakująca zabawka dla zwierzątka-robociątka, a jego triki objaśni Treser odgrywany przez jednego z zawodników.

Problem 3: Książki od kuchni

Rozsmakujcie się w klasycznej literaturze i poszukajcie przepisu na własną pasjonującą opowieść! Wyzwanie polega na wyborze jednej z siedmiu podanych książek i stworzeniu autorskiego przedstawienia, które twórczo nawiąże do jej wskazanego, nieoczywistego fragmentu. Sceneria z kart powieści – obejmująca dekoracje i rekwizyty – zainspiruje oryginalną postać Kreatywnego Kucharza do przygotowania – przy użyciu nietuzinkowego gadżetu kuchennego – jakiegoś przesmacznego posiłku. W spektaklu zostanie on zaserwowany podczas unikalnej uczty, w której weźmie udział… bohater wybranego utworu.

Problem 4: Bezpieczne balschronienie

W naturze ważna jest równowaga, a w ochronie przyrody nadszedł czas na kreatywne rozwiązania… Zawodnicy powinni przygotować pomysłowy występ, w który wplecione zostaną określone obiekty wykonane z drewna balsa oraz kleju. Po pierwsze, wyobrażenia trzech różnych zwierząt – dwóch z gatunków istniejących naprawdę i jednego zmyślonego przez drużynę. Po wtóre, struktura o ograniczonej wielkości i wadze – ukazana jako potencjalny nowy „domek” dla wspomnianych zwierzaków, które pewien Wyjątkowy Wybawca stara się odnaleźć i ocalić od jakiegoś zagrożenia. Sprawdzi on, czy struktura to bezpieczne schronienie, stopniowo układając na niej stos sportowych odważników o jak największym ciężarze. W przedstawieniu zostanie ponadto w twórczy sposób wykorzystana soda oczyszczona, a któreś z ratowanych zwierząt zbada Wesoły Weterynarz.

Problem 5: Historia pełna gwiazd

Zanim obserwacja nocnego nieba stała się nauką, stanowiła niewyczerpane źródło natchnień dla mitologii. Drużyna ma za zadanie obmyślić i odegrać komiczny spektakl o wymyślonej przez siebie Hi(hihi)storycznej Cywilizacji, która rzekomo żyła onegdaj na Ziemi. Widzowie poznają tą oryginalną społeczność przez pryzmat jej trzech historii o gwiazdach i gwiazdozbiorach. Pierwsze podanie wyjaśni wpływ jednego lub więcej ciał niebieskich na obyczaje wspólnoty albo na powstanie jakiegoś dzieła sztuki. Drugi mit wytłumaczy pochodzenie pewnej konstelacji, a opowiedziany zostanie przez postać Arcyśmiesznego Astronoma – noszącego nieziemski kostium. Trzecia legenda w dowolny inny, twórczy sposób nawiąże do widocznych obiektów kosmicznych. Przedstawienie wzbogaci jakiegoś rodzaju efekt świetlny, a także ruchoma spadająca gwiazda.

Problem dla Juniorów: Czas na cuda

Do czego słynne arcydzieła antycznych budowniczych zainspirują waszą wyobraźnię? Najmłodsi odyseusze powinni przygotować krótkie przedstawienie, w którym pewien Architekt zostanie zabrany przez Podróżnika w Czasie na wyprawę w przeszłość – i odwiedzi dwa z siedmiu cudów świata starożytnego. Podróż setki lat wstecz skłoni Architekta do stworzenia nowego, oryginalnego cudu – na cześć jakiegoś osiągnięcia z naszej epoki. W spektaklu drużyna zaprezentuje m.in. efektowną scenerię starożytności, artystyczne wyobrażenie cudu współczesnego oraz kreatywny wehikuł czasu.

Więcej informacji na: www.odyseja.org